Zastosowanie obniżonej stawki podatku u źródła, zwolnienia od podatku lub niepobrania podatku w oparciu o przepisy szczególne oraz umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania stanowi jedno z bardziej skomplikowanych zagadnień prawa podatkowego.
Należyta staranność a obniżona stawka podatku
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jednym z warunków korzystania z obniżonej stawki podatku u źródła lub zwolnienia od opodatkowania wynikającego z umów międzynarodowych jest dochowanie przez płatnika tzw. należytej staranności. Oznacza to, że płatnik, czyli podmiot zobowiązany do poboru podatku u źródła, musi wykazać, że dokonał wszelkich możliwych czynności mających na celu weryfikację, czy odbiorca płatności faktycznie spełnia warunki uprawniające do preferencyjnego opodatkowania. W praktyce, spełnienie wymogu należytej staranności polega na zgromadzeniu odpowiednich dokumentów, np. certyfikatów rezydencji podatkowej, a także na ocenie, czy odbiorca płatności faktycznie pełni funkcję jej „beneficjenta rzeczywistego”.
Sporne kwestie w ocenie należytej staranności
Mimo że przepisy teoretycznie są jasne, ich praktyczne zastosowanie rodzi wiele problemów. Zarówno podatnicy, jak i organy podatkowe różnie interpretują, co oznacza dochowanie należytej staranności. Organy podatkowe często podnoszą, że płatnik powinien gromadzić więcej dokumentów niż wynika to bezpośrednio z przepisów prawa, co prowadzi do sporów o to, jakie działania płatnik powinien podjąć, aby uniknąć negatywnych konsekwencji podatkowych.
Wyrok NSA z 14 sierpnia 2024 r. (sygn. II FSK 110/24)
Na ten problem zwrócił uwagę również Naczelny Sąd Administracyjny w swoim wyroku z 14 sierpnia 2024 r. (sygn. II FSK 110/24). W sprawie tej polski organ podatkowy zażądał od podatnika dostarczenia potwierdzenia, że podatek pobrany przez płatnika z Niemiec został faktycznie uiszczony na rachunek niemieckiego urzędu skarbowego. Organ ten uznał, że dopiero na tej podstawie można będzie ocenić, czy polski podatnik ma prawo do zastosowania obniżonej stawki podatku zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania.
NSA w swoim wyroku jednoznacznie stwierdził, że żądanie takiego potwierdzenia nie ma podstaw prawnych. Zwrócił uwagę, że polskie przepisy podatkowe nie przewidują obowiązku dostarczenia przez podatnika dokumentów potwierdzających zapłatę podatku przez zagranicznego płatnika. Organ podatkowy przekroczył swoje uprawnienia, nakładając na podatnika obowiązki, które nie znajdują oparcia w przepisach prawa.
Podsumowanie
Zastosowanie obniżonej stawki podatku u źródła oraz innych preferencji podatkowych wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania jest nadal przedmiotem licznych sporów pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi. Wyrok NSA z 14 sierpnia 2024 r. wyznacza istotne granice odpowiedzialności podatników, wskazując, że organy podatkowe nie mogą nakładać na nich nadmiernych obowiązków, które wykraczają poza przepisy prawa.
