Z tą magią to licentia poetica. Nie trzeba różdżki i magika, lecz klucza francuskiego i sprawnego mechanika. Faktem jest, że samochody osobowe podlegają akcyzie, a przedmiotem opodatkowania akcyzą jest import, wewnątrzwspólnotowe nabycie i pierwsza sprzedaż na terytorium kraju samochodów wcześniej niezarejestrowanych na terytorium kraju.
Kiedyś samochody osobowe z kratką były traktowane jako samochody ciężarowe. Pozwalało to na uniknięcie zapłaty akcyzy oraz możliwość odliczenia podatku VAT od zakupu w wysokości 100%. Wielu podatników „zmieniało” samochód osobowy na samochód ciężarowy. Gdy stan prawny uległ zmianie, sytuacja zaczęła się odwracać. Podatnicy demontują kratki i przerejestrowują samochody z ciężarowych na osobowe. Jednak jeśli samochód został nabyty po 1 lipca 2021 r., samo usunięcie kratki nie wystarczy do przerejestrowania. Ustawa Prawo o ruchu drogowym wskazuje, że demontaż takiej kratki może zostać wykonany przez punkt, który działa na kodzie PKD 45.20.Z (Konserwacja i naprawa pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli). Można oczywiście samemu zdemontować kratkę, ale bez odpowiednich dokumentów nadal nie zdołamy przerejestrować samochodu, a co więcej, jazda samochodem bez kratki, który jest zarejestrowany jako ciężarowy, może skończyć się mandatem.
Co więcej, Od 1 lipca 2021 r. w ustawie akcyzowej pojawił się art. 100 ust. 1a, który rozszerza przedmiot opodatkowania akcyzą o dokonanie w pojeździe samochodowym, innym niż samochód osobowy (np. samochód ciężarowy), zarejestrowanym na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, zmian konstrukcyjnych zmieniających rodzaj tego pojazdu na samochód osobowy. Przepis ten to typowe dla ustawy akcyzowej łatanie dziur i luk, choć rykoszetem uderza w niektóre branże (np. zajmujące się przerabianiem busów w kampery). Ale nie o tym – lecz o tym, czy przepis ten może działać „wstecz”.
Czas na zmiany – przykład z życia
Podatnik w styczniu 2021 r. dokonał zmiany konstrukcyjnej polegającej na zmianie rodzaju pojazdu z ciężarowego na osobowy. Pierwsza rejestracja pojazdu miała miejsce w 2010 r. W czerwcu 2021 podatnik udał się do Okręgowej Stacji Kontroli Diagnostycznej w celu wykonania okresowego przeglądu technicznego, diagnosta wydał dokument stanowiący o tym, że pojazd jest samochodem osobowym. Z uwagi na pandemię Covid oraz ograniczoną świadomość co do wprowadzonych przepisów, podatnik nie złożył dokumentów w wydziale komunikacji. Po czasie (w stanie prawnym po 1 lipca 2021 r.), chcąc dokonać aktualizacji w wydziale komunikacji, urzędnik poinformował o konieczności przedstawienia dokumentu potwierdzającego zapłatę podatku akcyzowego lub dokumentu zaświadczającego o braku konieczności zapłaty podatku. Podatnik chciał się upewnić, czy jeśli zmiana konstrukcyjna pojazdu miała miejsce przed wejściem w życie obowiązujących przepisów, to podatek akcyzowy nie jest należny.
W interpretacji indywidualnej z 11 września 2023 r. o sygn. 0111-KDIB-3.4013.206.2023.2.AM Dyrektora KIS uznał że ważna jest tutaj data dokonania zmiany konstrukcyjnej, która w tym przypadku miała miejsce w styczniu 2021 r., a więc obowiązek podatkowy w ogóle nie powstał.
