CSR (Corporate Social Responsibility) to skrótowiec, który coraz rzadziej wymaga wyjaśnień. Najnowsze dane nie pozostawiają wątpliwości – społeczna odpowiedzialność przedsiębiorców na stałe wpisała się w biznesowy krajobraz. Trudna sytuacja za naszą wschodnią granicą i niesiona w związku z nią pomoc zdają się wpisywać w założenia CSR. Tymczasem rolę swoistego „hamulcowego” odgrywa w tym kontekście fiskus. Wskazywaliśmy już, że próba uznania wsparcia dla obywateli Ukrainy za przejaw CSR nie spotkała się z akceptacją fiskusa. Dyrektor KIS uznał, że wydatków na środki pomocowe przekazane bezpośrednio obywatelom Ukrainy nie można uznać za KUP. Jaskółką zmian może się okazać przełomowy wyrok NSA z 13 października 2022 r. (sygn. II FSK 363/20). Sąd podtrzymał w nim stanowisko sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym wydatki na kompleksowe działania CSR nie są wydatkami na reprezentację. Oznacza to, że można je zaliczyć do KUP (wyrok WSA w Poznaniu z 15 listopada 2019 r., sygn. I SA/Po 579/19).
CSR a wątek ukraiński
Jak wygląda to na gruncie VAT? Za przykład posłuży nam firma, która świadczy usługi wsparcia biznesu na rzecz innych spółek z grupy kapitałowej. Jej działalność obejmuje m.in. realizację polityki CSR na potrzeby całej grupy. W obliczu wojny w Ukrainie, firma ta udzieliła wsparcia humanitarnego pracownikom ukraińskiej spółki powiązanej i członkom ich rodzin. Poniosła z tego tytułu wydatki m.in. na żywność, sprzęt AGD czy wynajem tymczasowych lokali mieszkalnych. Spółka stanęła na stanowisku, że VAT związany z tymi wydatkami może zostać odliczony. We wniosku o interpretację indywidualną argumentowała, że choć nie są one bezpośrednio związane z konkretną sprzedażą, to pozytywnie wpływają na wizerunek całej grupy. To z kolei przekłada się na zwiększenie przychodów i pośrednio zwiększa zakres usług wsparcia biznesu, świadczonych przez spółkę wewnątrz grupy kapitałowej.
Okazało się jednak, że Dyrektor KIS jest zgoła odmiennego zdania. Podważył on przede wszystkim powiązanie między wydatkami pomocowymi a późniejszymi przychodami spółki. Fiskus nie zaprzeczył, że skutecznie prowadzone działania CSR mogą wpływać na zwiększenie obrotów spółek operacyjnych. Spółka-wnioskodawca jest jednak – jak podkreślił Dyrektor KIS – spółką celową (SPV). Oznacza to, że wynagrodzenie za jej usługi jest stałe i nie ma związku z wysokością dochodów grupy. Poza tym spółka nie musi zabiegać o klientów. Została ona stworzona wyłącznie po to, żeby świadczyć usługi na rzecz podmiotów powiązanych.
O CSR w ogólności
Fiskus wziął też na warsztat samą istotę zjawiska społecznej odpowiedzialności biznesu. Przytoczył obszerną definicję CSR z normy ISO, aby chwilę później zaznaczyć, że pojęcie to nie występuje w ustawie o VAT. Jaki z tego wniosek? Wydatków na CSR nie można traktować w sposób jednolity. I choć przywołana norma określa, że CSR dzieli się na 7 obszarów, w uzasadnieniu swojego stanowiska Dyrektor KIS wskazał na tylko jeden z nich: „Należy też zwrócić uwagę, że działania w ramach CSR podejmowane powinny być na rzecz lokalnych społeczności, natomiast w niniejszym przypadku pomoc ta oferowana jest jedynie pracownikom spółki ukraińskiej, co wskazuje, że działania te mają charakter bardziej prywatny”.
Skoro nie jest to przejaw CSR, to z czym mamy tutaj do czynienia? Zdaniem fiskusa, nieodpłatną pomoc na rzecz obywateli Ukrainy należy określić jako „wydatki jednoznacznie sklasyfikowane już na etapie zakupu jako mające służyć czynnościom nieodpłatnym”. Brak więc kluczowego z punktu widzenia VAT związku zakupów z czynnościami opodatkowanymi. Wniosek jest prosty: odliczenie VAT nie jest możliwe.
Szerzej: interpretacja indywidualna z 4 listopada 2022 r., wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (0111-KDIB3-2.4012.406.2022.10.SR).
