Ani przepis art. 29a ust. 3 ustawy o VAT, ani objaśnienia podatkowe Ministra Finansów nie udzielają odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób rozliczyć fakturę korygującą wystawioną na zupełnie niewłaściwego nabywcę. Faktura taka może być uznana za nieodzwierciedlającą rzeczywisty obrót. A więc za fakturę “pustą” (art. 88 ust. 3a pkt 4 ustawy o VAT), a to brzmi poważnie. Konieczność dokonania takiej korekty jest więc oczywista. Zgodnie z praktyką podatkową, w takim przypadku nie ma możliwości by fakturą korygującą “podmienić” dane nabywcy. Trzeba nieprawidłową fakturę “wyzerować” i w jej miejsce wystawić prawidłową (na właściwego adresata).
Nie mówimy więc o sytuacji, w której fakturę z nieprawidłowymi danymi otrzymał rzeczywisty nabywca. Dla ilustracji zagadnienia:
- Przykład 1: podatnik sprzedał materiały budowlane na rzecz GAMA sp. z o.o., niechcący jednak posłużył się na fakturze numerem NIP GAMA S.A. (spółki-siostry). Towar został jednak doręczony GAMA sp. z o.o. i to ta spółka otrzymała fakturę. Nie o takich przypadkach tu mowa – tu wystarczy “podmienić” dane nabywcy;
- Przykład 2: podatnik sprzedał materiały budowlane na rzecz GAMA sp. z o.o., niechcący jednak wystawił fakturę na dane GAMA S.A.(spółki-siostry) i tej spółce wystawił fakturę. Zaniepokojony brakiem płatności podatnik zreflektował się o pomyłce (towar został doręczony GAMA sp. z o.o.). Tu o “podmiance” danych nie może być mowy. O takie przypadki w niniejszym wpisie chodzi.
Ww. przykłady uzmysławiają jeszcze jedno: wystawienie “pustej” faktury to nie tylko karuzele podatkowe i wyłudzenia. Takie sytuacje zdarzają się także w wyniku przypadku i (drobnego) błędu. Błędną (mającą potencjał na uznaną za pustą) fakturę należy “wyzerować” i wystawić nową, poprawną. “Wyzerowanie” to jednak nic innego niż wystawienie faktury korygującej in minus. A to otwiera puszkę pandory związaną z uzgodnieniem i spełnieniem warunku korekty.
Uzgodnienie i spełnienie warunku a niewłaściwy nabywca
Zgodnie z art. 29a ust. 13 ustawy o VAT, obniżenia podstawy opodatkowania, w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem, dokonuje się za okres rozliczeniowy, w którym podatnik wystawił fakturę korygującą, pod warunkiem że z posiadanej przez tego podatnika dokumentacji wynika, że uzgodnił on z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług określone w fakturze korygującej oraz warunki te zostały spełnione, a faktura ta jest zgodna z posiadaną dokumentacją (…).
Jak zastosować ww. zasady w przypadku, w którym faktura trafiła nie do tego podmiotu, co trzeba? Naszym zdaniem – nijak.
Jeśli faktura pierwotna została wystawiona i trafiła do niewłaściwego kontrahenta, nie trafia ona do komercyjnego obiegu. Owszem – została wystawiona i być może nawet trafiła do ewidencji JPK (a VAT został rozliczony). Niemniej, faktury nie odebrał rzeczywisty kontrahent. Dyrektor KIS zdaje się sugerować, że jest to warunek uznania faktury za “wystawioną”. W interpretacji 0114-KDIP1-3.4012.380.2021.2.PRM organ uznał, że (…) mamy do czynienia z fakturą, która została wprowadzona do obiegu prawnego , jeśłi została wystawiona, odebrana przez kontrahenta oraz dokumentuje ona faktycznie wykonane zdarzenie gospodarcze.
Idąc tym tropem, jeśli faktura do rzeczywtsego kontrahenta nie trafiła, nie sposób uznać jej za “wprowadzoną do obrotu”. Z drugiej strony, mogła ona trafić do JPK, co możliwość “anulowania” poprzez proste udawanie, że nigdy nie była wystawiona poddaje w bardzo poważną wątpliwość. Tak czy owak, tego rodzaju “zerującej” faktury nie da się rozliczyć w oparciu o uzgodnienie. Przez uzgodnienie rozumie się w szczególności ustalenie przez strony faktu obniżenia wykazanego na fakturze pierwotnej wynagrodzenia. Zgodnie zaś z art. 29a ust. 13 ustawy o VAT, uzgodnienie ma mieć miejsce z nabywcą. To nierealne do spełnienia warunki w takim przypadku.
Dlatego jedynym rozsądnym podejściem wydaje się “wyzerowanie” faktury poprzez wyeliminowanie jej z rozliczenia w miesiącu, w którym została ona pierwotnie ujęta. Oraz ponowne ujęcie (w tym miesiącu) faktury na właściwy podmiot. Oczywisty mankament to ryzyko KKS – “nowa” (czyli poprawna) faktura VAT wystawiona będzie ewidentnie za późno.
Za takim podejściem przemawia sposób korekty podatku naliczonego z “pustej faktury” przez nabywcę. Oczywiście, nie będąc rzeczywistym nabywcą nie powinien on w ogóle podatku odliczać. Jeśli to się jednak zdarzy, podatnik będący nabywcą, który dokonał odliczenia z wystawionej faktury, będzie obowiązany dokonać korekty podatku naliczonego już za okres, w którym skorzystał z tego prawa. A więc wstecznie.
Szkoda, że przepisy ustawy o VAT i objaśnienia podatkowe na ten akurat temat milczą. Masz wątpliwości jak rozliczać podatek VAT? Zobacz, jak możemy pomóc – kliknij.
