Zgodnie z ustawą o CIT w przypadku opodatkowania tzw. estońskim CIT opodatkowaniu podlega m.in. dochód odpowiadający wysokości wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
W kontekście powyższego powstaje pytanie, czy kary umowne mogą stanowić wydatek niezwiązany z działalnością gospodarczą przy opodatkowaniu estońskim CIT ?
W Przewodniku do ryczałtu od dochodów spółek z 23 grudnia 2021 r. stanowiącym objaśnienia podatkowe mowa o tym, że w kwestii oceny tego sformułowania „znaczenie może mieć orzecznictwo sądów administracyjnych, wypracowane na bazie innych przepisów ustawy CIT. W szczególności dla oceny dochodów z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą, znaczenie może mieć rozumienie wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów w kontekście art. 15 ust. 1 oraz art. 16 ustawy CIT”.
Pojawia się jednak problem rozróżnienia wydatków niezwianych z działalnością gospodarczą a wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów. W procesie oceny, czy dany wydatek powinien być uznany za niezwiązany z działalnością gospodarczą na potrzeby opodatkowania estońskim CIT, można posiłkować się katalogiem wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów zawartym w art. 16 ust. 1 CIT. Jednak ostateczne rozstrzygnięcie w tej kwestii jest uzależnione od konkretnego stanu faktycznego oraz celu poniesienia wydatku, tzn. jego poniesienia w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Oznacza to, że ujęcie danego wydatku w katalogu zawartym w art. 16 ust. 1 CIT, nie będzie równoznaczne z uznaniem go za wydatek niezwiązany z działalnością gospodarczą przy opodatkowaniu estońskim CIT.
Objaśnienia podatkowe podają jako przykład kar, które należy uznać za wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą, publicznoprawne wydatki o charakterze sankcyjnym np. kary, grzywny czy odsetki od nieterminowego uregulowania zobowiązania podatkowego. W odniesieniu do tego typu wydatków wskazano, że ze względu na ich sankcyjnych charakter oraz brak związku z istotą działalności gospodarczej, podlegają opodatkowaniu jako wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą.
Inaczej jest jednak w przypadku kar umownych wynikających z opóźnień w realizacji umówionego świadczenia. Kary umowne nie wynikają ze stosunków publicznoprawnych, a ze stosunków cywilnoprawnych. Wobec tego, bazując na ww. objaśnieniach podatkowych, należy dojść do wniosku, że kary umowne ponoszone ze względu na specyfikę działalności gospodarczej, których pomimo prób nie można wyeliminować – nie będą stanowiły wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą, a zatem nie będą podlegały opodatkowaniu estońskim CIT. Analogiczne stanowisko zaakceptował Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 9 sierpnia 2024 r. o sygn. 0111-KDIB1-3.4010.352.2024.1.MBD
Powyższe nie dotyczy jednak podmiotów powiązanych, w przypadku których takie świadczenie zostanie opodatkowane jako dochód z tytułu ukrytych zysków.
